Technische beschrijving Newton-Pendel
De Newton-Pendel is fysica om aan te raken. Het demonstreert namelijk op indrukwekkende wijze de wetten van impuls- en energiebehoud in een mechanisch systeem.
In een Newton-Pendel zoals deze hangen vijf gelijke ballen nauwkeurig naast elkaar in een frame. Elke bal stelt eigenlijk een afzonderlijke pendel voor. Als je nu een van de buitenste ballen tegen de overige vier laat zwaaien, gebeurt er iets verbazingwekkends. De vier ballen bewegen zich niet allemaal een beetje, zoals je uit de dagelijkse ervaring zou verwachten. In plaats daarvan blijven de middelste drie bijna stil hangen, terwijl de vijfde aan de andere kant bijna net zo ver uitslaat als degene die in beweging werd gezet.
Dit gedrag wijst op een elastische impulsoverdracht. Omdat de ballen van vast materiaal zijn gemaakt, worden de krachten van de eerste bal eenvoudigweg tot de laatste 'doorgegeven'. Pas dan beweegt de laatste bal, omdat er geen andere bal aanwezig is waaraan deze de impuls kan overdragen. Natuurlijk gebeurt dit niet helemaal zonder energieverlies in de touwen, door luchtweerstand en kleine onnauwkeurigheden in de ophanging, waardoor ook de middelste ballen licht meezwaaien. Het effect kan echter toch enige tijd zeer goed worden waargenomen.
Het effect van de Newton-Pendel is nog verbazingwekkender als je twee of meer ballen tegelijkertijd laat zwaaien. Er bewegen zich dan net zoveel ballen aan de ene kant als je aan de andere kant hebt losgelaten. Meer hierover lees je in dit Wikipedia-artikel.
Met de Newton-Pendel kun je dus fysica thuis live beleven en bijvoorbeeld je kinderen de effecten heel aanschouwelijk uitleggen. Een Newton-Pendel mag dus in geen enkel geek-huishouden ontbreken!
